-
1 χαλάω
χαλάω, fut. χαλάσω, dor. χαλάξω, perf. pass. κεχάλασμαι, – nachlassen, – 1) trans., d. i. eine Spannung aufheben, abspannen; βιόν, τόξα, H. h. Apoll. 6. 27; 12 τόξα κεχαλασμένα; Sp.; πτέρυγα χαλάξας, die Flügel sinken lassen, Pind. P. 1, 6; Gegensatz von συνάγω Plat. Tim. 66 c, von συντείνειν τὰ νεῦρα Phaed. 98 d; ἡνίας τοῖς λόγοις Prot. 338 a; μέτωπον, die Stirn entfalten od. entrunzeln, erheitern, Ar. Vesp. 655; vgl. Ant. Lup. p. 69; – losbinden, lösen, τινὰ ἐκ δεσμῶν Aesch. Prom. 176; πρὶν ἂν χαλασϑῇ δεσμὰ λυμαντήρια 993; χαλᾷ κρεμαστὴν ἀρτάνην Soph. O. R. 1266; δεσμά Eur. Andr. 578; bes. χαλινὰ χαλᾶν, die straff angezogenen Zügel nachlassen, schießen lassen, und vom Ankertau, ναῠς ἔστη, ἢν χαλᾷ πόδα Or. 706; so auch κλῇϑρα, κλῇδας χαλᾶν, den Thürriemen losbinden, die Thür öffnen, Hipp. 808 Med. 1314; ἀσκόν Cycl. 161; τυγχάνω γε κλῇϑρ' ἀνασπαστοῠ πύλης χαλῶσα Soph. Ant. 1172; τοὺς μοχλούς Ar. Lys. 310; auch μοχλοῖς πύλας χαλᾶτε, Aesch. Ch. 866; u. übertr., χαλᾶτε πᾶν κάλυμμ' ἀπ' ὀφϑαλμῶν Soph. El. 1460; – eng zusammengezogene Dinge aus einander lassen, erweitern. – Uebtr. = fahren lassen, aufgeben, τὴν ὀργήν Ar. Vesp. 753. – 2) intr., erschlaffen, lose od. schlaff werden, seine Spannung od. seine Kraft verlieren, ἐπειδὰν αἱ ἐπιϑυμίαι χαλάσωσι Plat. Rep. I, 329 c; χαλασάσης τῆς ἀλγηδόνος Luc. Amor. 27. – Dah. auch aus einandergehen, seine Haltung verlieren, sich öffnen, ζῶναί σοι χαλῶσι Eur. Bacch. 933; πύλαι χαλῶσαι, offen stehend, Xen. Cyr. 7, 5,29. – 3) χαλᾶν τινος, von Etwas nachlassen, ablassen, τῆς ὀργῆς Ar. Av. 383; αἰκίζεταί τε κοὐδαμῆ χαλᾷ κακῶν Aesch. Prom. 256; absolut, σφίγγε, μηδαμῆ χάλα 58; vgl. Soph. O. C. 203; σμικρόν γέ μοι τῆς ἀρχῆς χάλασον Plat. Men. 86 e; χαλῶντες τοῠ τόνου Luc. bis acc. 21; – χαλᾶν τινι, Einem nachgeben, gegen ihn nachsichtig sein, ihm vergeben, verzeihen; χάλα τοῖς τοκεῦσιν, vergieb deiner Mutter, Eur. Hec. 407; εἴκειν ὁδοῦ χαλῶντα τοῖς κακίοσιν Ion 637. – Bei den Aerzten κοιλίη ὑγρὰ χαλᾷ, vom Durchfall, Hippocr.
-
2 χαλαω
1) отпускать, ослаблять(βιόν, τόξα HH.; χ. καὴ συντείνειν τὰ νεῦρα Plat.; χ. ἡνίαν Eur.)
ὅταν χαλασθῇ τὸ σῶμα ὑπὸ νόσων Plat. — когда тело изнурено болезнями;χ. τὰς ἡνίας τοῖς λόγοις Plat. — давать волю красноречию;χ. τὸ μέτωπον Arph. — разгладить (перестать хмурить) лоб;χ. τέν ὀργέν Arph. — умерить (отбросить) гнев;ἐπιθυμίαν χ. Plut. — подавить страсть2) спускать, опускать(πτέρυγα Pind.; κράββατον NT.)
χ. κάλυμμ΄ ἀπ΄ ὀφθαλμῶν Soph. — сбросить завесу с глаз3) распускать, развязывать(κρεμαστέν ἁρτάνην Soph.; τὸν ἀσκόν Eur.)
χ. δεσμά Eur. — развязать узы;χ. κλῇθρα πύλης Soph. или χ. κλῇδας πυλωμάτων Eur., тж. χ. πύλας μοχλοῖς Aesch. и χ. μοχλούς Arph. — снимать запоры у ворот, отпирать ворота;χ. στόμα Xen. — (о лошади) открывать рот;χ. μαστούς Eur. — давать грудь, кормить материнским молоком4) отвязывать, освобождать(τινα ἐκ δεσμῶν Aesch.)
5) распускаться, развязываться(ζῶναι χαλῶσί τινι Eur.)
6) открыватьсяπύλαι χαλῶσαι Xen. — отворенные ворота
7) слабеть, утихать(τῆς ἀλγηδόνος χαλασάσης Luc.)
οἵδε τῆς ὀργῆς χ. εἴξασιν Arph. — их гнев, кажется, прошел;χ. μανιῶν Aesch. — перестать безумствовать;χ. τοῦ τόνου Luc. — ослабить напряжение;τοῦ νοσήματος χαλῶντος Plut. — когда болезнь пошла на убыль8) уступать(τινι Eur., Plut.)
9) оказывать снисхождение, прощать(τινι Aesch., Eur.)